P.M. – film skazany za kontrrewolucję

P.M. to krótka etiuda, trwa zaledwie 15 minut, można powiedzieć, że jest swego rodzaju politycznym dokumentem. Nie ma jasno określonego motywu przewodniego, lecz pokazuje, jak bawią się, piją czy tańczą mieszkańcy Hawany przez jedną grudniową noc u schyłku 1960 roku. Historia samego filmu uczy nas natomiast, jak okrutny jest reżim Fidela Castro.

Noc zaczyna się na ulicach Prado i Neptuno, a kończy o świcie po drugiej stronie zatoki powrotem do Hawany w barce wracającej z dzielnicy Regla. Nie ma w tym nic nadzwyczajnego, ot, jedna z wielu nocy jaką można było zapewne przeżyć w Hawanie przed i krótko po rewolucji. Patrząc właśnie z tej perspektywy, P.M. przedstawia także schyłek pewnej epoki, której koniec rozpoczął się 2 stycznia 1959 roku, kiedy to rewolucja kubańska wkroczyła do Hawany pod dowództwem Che Guevary. Etiuda kończy się pieśnią „Una canción por la mañana”, którą śpiewa Vicentico Valdés. Te ujęcia, obrazy i piosenka wywołują u widza poczucie samotności – jak to ma miejsce nad ranem po hucznej zabawie – i tęsknoty. To poczucie tęsknoty, które film wzbudził w kubańskim widzu jest być może jego największym osiągnięciem.

Właśnie ta nostalgia za minioną epoką nie spodobała się reżimowi Fidela Castro. P.M. spowodował zwrot w dotychczasowej polityce kulturalnej rządu. Ów film był pierwszym dziełem sztuki, które poddano szykanom, postawiono przed sądem i skazano za kontrrewolucję. Rozprawa odbyła się w 1961 roku w Bibliotece Narodowej z Fidelem Castro w roli sędziego/prokuratora/przysięgłych. Realizatorów P.M. i ich obrońców prześladowano i szykanowano jeszcze wiele lat później.

P.M. wyreżyserował duet Sabá Cabrera i Orlando Jiménez. Nakręcony został prymitywnymi środkami (stary magnetofon szpulowy do którego podłączony był długi kabel, żeby móc go przemieszczać, ręczna kamera 16 mm, posklejane skrawki czystego filmu) za zaledwie 500 dolarów. Pomimo tego P.M. został doceniony przez krytyków na Kubie i za granicą, a także na festiwalu Filmów Eksperymentalnych w Knokke-le-Zoute (Belgia) w 1963 roku.

Autorzy filmu
Sabá Cabrera urodził się w Oriente, we wschodniej części wyspy w 1933 roku. Jest bratem słynnego kubańskiego pisarza Guillermo Cabrera Infante. We wczesnej młodości interesował się malarstwem, które porzucił jednak z powodu gruźlicy. Pracował w telewizji jako redaktor prowadzący dziennika telewizyjnego w Canal 12 i Canal 2 (już po rewolucji), a następnie jako konserwator zbiorów filmoteki tegoż kanału. Był również pracownikiem Przedstawicielstwa Handlowego Kuby w Madrycie. W 1965 r. po powrocie do Hawany został zawieszony w obowiązkach. Wrócił do Madrytu, a następnie wyjechał do Rzymu gdzie złożył kontrrewolucyjne oświadczenie. Później na stałe wyjechał do Nowego Jorku.

Orlando Jiménez urodził się w Havanie w 1941 roku. Miał zaledwie 19 lat, gdy nakręcił P.M. W wieku 15 lat był pierwszym kubańskim kamerzystą, który użył filmu panoramicznego. Był synem piekarza z hawańskiej dzielnicy Regla. Po sprawie P.M. został oskarżony o jeszcze większą zbrodnię. W czasie przemówienia prezydenta Osvaldo Dorticós służby bezpieczeństwa przyłapały go na czymś, co nazwano „czynem kontrrewolucyjnym”. Mianowicie filmował w zbliżeniu nerwowość rąk prezydenta gestykulującego niespokojnie za zasłoną trybuny. Został wyrzucony z pałacu, z pracy, a następnie z Kuby. Obecnie mieszka i pracuje w Nowym Jorku.

P.M. – część pierwsza

P.M. – część druga

Źródło:
Guillermo Cabrera Infante  – „Mea Kuba”, Gryf© SA, 2004
http://orlandojimenezleal.com/bio
http://pl.wikipedia.org
http://www.imdb.com/title/tt1665758

Autor: Szymon Szmigiel