Skip to content
  sobota 24 maja 2025
  • O nas
  • Latino Forum
  • Latino Chat
  • Latino klimaty
  • Kontakt
LatinoAmerica.pl
  • Home
  • Newsy
    • Polityka i gospodarka
    • Turystyka i ciekawostki
    • Kultura i Nauka
    • Historia
    • Sport

    Próba zamachu stanu w Peru

    29 stycznia 2023 43600

    Koronawirus w Peru

    5 stycznia 2021 108370

    Ostatni marsz FARC ?

    6 lutego 2017 138770

    Kłamstwa o groźbach Trumpa wobec...

    5 lutego 2017 123280
    Prev Next Showing 1 Of 38
  • Blogi z podróży
    • Latin American Adventure
    • Tierra del Fuego
    • Chiliada
    • Dominikana
    • Oriente Boliviano

    Wio koniku, zawieź mnie do ruin...

    8 lutego 2006 50550

    Konsumpcja i kontemplacja

    8 lutego 2006 63360

    Paranoje małe i duże

    8 lutego 2006 61860

    Cuzco – odsłona pierwsza

    8 lutego 2006 22310
    Prev Next Showing 1 Of 26
  • Media
    • Film
    • Wideo
    • Galeria zdjęć
    • Nasze publikacje
  • Sklep
0
LatinoAmerica.pl
0
LatinoAmerica.pl
  • Home
  • Newsy
  • Blogi z podróży
  • Media
    • Film
    • Wideo
    • Galeria zdjęć
    • Nasze publikacje
  • Sklep
  • O nas
  • Latino Forum
  • Latino Chat
  • Latino klimaty
  • Kontakt
LatinoAmerica.pl
0
Cart
  Boliwia  Kiedy zmarli schodzą z gór
BoliwiaKrajKultura i Nauka

Kiedy zmarli schodzą z gór

Ola PlewkaOla Plewka—2 listopada 20120
FacebookTwitterPinterestLinkedInTumblrRedditVKWhatsAppEmail

Zapach aji de fideo, które gotuje doña Jacinta, sprawi że jej zmarły przed rokiem mąż trafi do domu i będą mogli spędzić razem całą dobę. Pierwszego listopada główny cmentarz La Paz zapełnił się jak co roku ludźmi, muzyką i jedzeniem. Za tydzień Indianie będą obchodzić „święto czaszki”.  

Cementerio General w La Paz/ fot. Ola Szmigiel

W krajach andyjskich silny jest synkretyzm religijny. Mimo, że zdecydowana większość Boliwijczyków uznaje się za chrześcijan, nadal powszechne są obrzędy wywodzące się z tradycji Ajmara. Zgodnie z wiarą katolicką zmarli spoczywają w pokoju aż do dnia zmartwychwstania. Tutejsi Indianie wierzą, że po śmierci duchy – ajayu udają się w Andy, do miejsc zamieszkiwanych przez achachillas – bóstwa gór. Inni bardziej skłonni są przyjąć wersję, że zmarli przebywają w Wiñaymarca (wiecznym mieście) lub w Korymarka (złotym mieście). Wszyscy jednak zgodni są co do jednego – pierwszego listopada duchy przychodzą do żywych w odwiedziny. Pojawiają się w południe i po 24 godzinach udają się w drogę powrotną.

Cmentarz w La Paz w dniu Wszystkich Świętych/ fot. Ola Szmigiel

W labiryncie kolumbarium

Interesujący jest sam sposób pochówku. W czasie pogrzebu trumnę z ciałem zakopuje się w ziemi, a po upływie dziesięciu lat szczątki poddaje się kremacji i umieszcza w urnie, która następnie trafia do kolumbarium. Na cmentarzach odnajdziemy więc zarówno pojedyncze groby, jak również podłużne budowle z prochami zmarłych. Miejsca jest niewiele a zapotrzebowanie wciąć rośnie, więc do istniejącego poziomu dobudowuje się kolejne piętra wraz z prowadzącymi do nich schodami. W rezultacie cmentarz na pierwszy rzut oka wygląda jak osiedle małych bloków. Każda urna posiada wydzielone miejsce przykryte tabliczką i szybą.  Ajmara wierzą, że zmarli na tamtym świecie mają takie same potrzeby jak za życia. Dlatego często chowa się ich razem z jedzeniem i niektórymi przedmiotami codziennego użytku. Natomiast w kolumbarium za szkłem, obok nazwiska, daty śmierci i kwiatów można czasem zobaczyć miniaturkę domu, w którym mieszkał nieboszczyk. Jeżeli jest to miejsce pochówku dziecka, odnajdziemy często pokoik pełen ulubionych zabawek i słodyczy.

Jeden z pojedynczych grobów na cmentarzu w La Paz/ fot. Ola Szmigiel
Na cmentarzu można zjeść wspólnie z duchem zmarłego/ fot. Ola Szmigiel
More stories

Ajmara witają Nowy Rok 5521

22 czerwca 2013

Kiedy zmarli schodzą z gór

2 listopada 2012

Kiedy zmarli schodzą z gór. Boliwijskie Zaduszki.

4 stycznia 2011

Cmentarze pierwszego listopada zapełniają się ludźmi, gwarem i muzyką.  Tutaj przychodzi się na spotkanie z duchami bliskich, razem z nimi można posiedzieć, zjeść, napić się i porozmawiać. Zamożniejsi wynajmują zespoły lokalnych mariachi, aby śpiewem przywitać lub pożegnać swoich gości. Biedota z prowincji zjeżdża do miast i za kawałek chleba czy szklankę ryżu z mlekiem odmówi modlitwę za zmarłego, po hiszpańsku lub po łacinie.

Zespół muzyczny gra na powitanie ducha zmarłego/ fot. Ola Szmigiel

Duchy schodzą po drabinie

Symbolika związana z obchodami dnia Wszystkich Świętych jest niezwykle bogata. Rodziny i przyjaciele zmarłego przygotowują specjalną ucztę, w domu lub na cmentarzu albo w obydwu miejscach. Każdy jej element ma swoje znaczenie. Przede wszystkim nie może zabraknąć ulubionej potrawy gościa. Najbardziej typowe w La Paz danie przyrządzane na tę okazję to aji de fideo – mieszanka makaronu, ziemniaków, mięsa, czerwonej cebuli, czosnku i ostrej papryki. Mówi się, że przyciąga ono duchy przez swój pikantny smak i silny aromat. Najpopularniejszym napojem jest chicha morada, wyrabiana z ciemnej kukurydzy, cukru i cytryny. Zazwyczaj podaje się również szklankę wody lub mleka (jeśli odwiedza nas duch dziecka) i piwo. Nieodłącznym elementem są również owoce. Drugiego listopada po południu zostaną one podarowane najlepszemu przyjacielowi zmarłego. Słodycze mają osłodzić przybyszom ciężką drogę. Ciasteczka w kształcie koguta serwuje się po to, żeby obudzić duchy i skłonić je do wędrówki do domu. Często na gości czekają również liście koki i papierosy. Inny charakterystyczny element obrządku to lalki z chleba, odpowiednio dobrane pod kątem podobieństwa do nieboszczyka – tak zwane t’ant’awawas.

Chlebki w kształcie drabiny, zwierząt, ludzi./ fot. Ola Szmigiel

Kluczowe dla powodzenia wizyty są chlebki w kształcie drabiny. Ułatwią one nieboszczykowi pokonanie przeszkód, szczególnie zaś przejście przez góry. Przed deszczem i słońcem ochroni trzcina cukrowa, z której podróżnik może zbudować sobie daszek. Długi szczypior posłuży za laskę. Zapalone świeczki wskażą drogę do domu. Kwiaty umilą wędrówkę, a kielichów niektórych np. malwy można użyć jako naczynia na wodę. Inne gatunki np. janowiec odstraszą złe duchy. Jako prezent dla przybyszy układa się girlandy. Czarne lub fioletowe dla osób starszych, a białe lub błękitne dla dzieci. Taką samą symbolikę ma kolor obrusu. Ten kawałek rozłożonego materiału daje również cień od słońca. Kiedy duchy drugiego listopada zbiorą się w drogę powrotną chlebowe konie i lamy pomogą im zabrać dary od bliskich. Duchy przybywają pod różnymi postaciami – niektóre jako wiatr, który w południe otwiera niespodziewanie okiennice, inne jako komar, który przysiadł na stole z jedzeniem. Wiele osób opowiada, że tego dnia nagle słychać pukanie do drzwi albo huk spadających na ziemię przedmiotów.

Urna spoczywa w kwaterze przypominającej mieszkanie zmarłego/ fot. Ola Szmigiel

Moc ukryta w czaszce

Na tym nie kończą się obchody poświęcone zmarłym. Tydzień po Wszystkich Świętych Ajmara celebrują Święto Czaszki – Fiesta de Ñatitas. Ósmego listopada wystawiają w domach lub na ulicach przyozdobione czaszki. W miejsce oczodołów zakładają im okulary przeciwsłoneczne a między zęby wtykają zapalone papierosy i liście koki. Na poczerniałe potylice naciągają chusty lub czapki z alpaki. Czasem są to szczątki ich bliskich, ale częściej ich pochodzenie nie jest do końca jasne, rodziny zdobywają je na różne sposoby. Jednym z nich jest podobno przekopywanie nielegalnych cmentarzysk z mieście. Ajmara wierzą, że w czaszkach pozostaje część ducha zmarłego. Trzymana w domu ñatita ma przynosić szczęście. Gospodynie domowe wierzą, że pomoże im uchronić się przed złodziejem. Złodzieje, że ułatwi im dokonanie włamu, a policjanci że umożliwi im szybkie złapanie złodzieja.

Jedna z bram cmentarza w La Paz/ fot. Ola Szmigiel

Najbardziej kontrowersyjnym elementem tego święta jest to, że Indianie przynoszą szczątki zmarłych do kościoła, żeby zostały poświęcone. Swoją dezaprobatę w stosunku do tego obrządku wyraził między innymi arcybiskup La Paz. Lokalne wierzenia są jednak tak silne, że większość duchownych katolickich przymyka na to oko, a niektórzy organizują wręcz w tym celu specjalne msze w cmentarnych kaplicach. Na Cementerio General w La Paz co roku ósmego listopada pojawia się więcej osób. Niewykluczone, że kościół będzie musiał z czasem zaakceptować również ten obrządek, tak jak przed wiekami misjonarze w krajach andyjskich przestali się w końcu sprzeciwiać oddawaniu przez Indian czci Matce Ziemi – Pachamamie.

Artykuł został opublikowany w miesięczniku Poznaj Świat, nr 11 (2009)

 

Ajmaracmentarz la pazreligia boliwiaświęto czaszkiwierzenia Ajmarawszystkich świętych w boliwii
FacebookTwitterPinterestLinkedInTumblrRedditVKWhatsAppEmail

Ola Plewka

Politolożka, latynoamerykanistka, przewodniczka po Warszawie. Pilotuje grupy hiszpańsko i anglojęzyczne po Polsce oraz polskie po Ameryce Łacińskiej.

Protesty w Hondurasie przeciwko przestępczości i wysokim cenom
Portoryko – 51 stan USA?
Related posts
  • Related posts
  • More from author
video
Peru

Próba zamachu stanu w Peru

29 stycznia 2023 43600
Turystyka i Ciekawostki

Latynosi marzą o wakacjach w Europie

6 lutego 2021 42410
Film

Brazylijski film Kalifornia

10 stycznia 2021 46700
Load more
Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

2 + 3 =

CAPTCHA
Refresh

*

Read also
video
Peru

Próba zamachu stanu w Peru

29 stycznia 2023 43600
Latino Wyprawy

Latino Wyprawy

25 stycznia 2023 100640
Turystyka i Ciekawostki

Latynosi marzą o wakacjach w Europie

6 lutego 2021 42410
Film

Brazylijski film Kalifornia

10 stycznia 2021 46700
Polityka i Gospodarka

Koronawirus w Peru

5 stycznia 2021 108370
Ameryka Południowa

Chilijska matrioszka, czyli „Chrząszcze na wyginięciu” Diego Vargasa Gaete

15 kwietnia 2019 5630
Load more
LatinoAmerica.pl w sieci
Facebook
Ostatnie posty

Próba zamachu stanu w Peru

29 stycznia 2023

Latino Wyprawy

25 stycznia 2023

Latynosi marzą o wakacjach w Europie

6 lutego 2021

Brazylijski film Kalifornia

10 stycznia 2021

Koronawirus w Peru

5 stycznia 2021

Zakazany film „Cristiada” trafi na wiosnę do polskich kin !

27 Comments

Polska kolonia Wanda (Argentyna) – fotoreportaż

18 Comments

Jak się dostać na Machu Picchu

13 Comments

„Mam dosyć tych polskich głupków”

9 Comments

VI Szczyt Ameryk w Cartagenie

9 Comments
Marcin
Marcin testowy komentarz
Marcin
Marcin Teraz mogę komentować
Pawel
Pawel Potwierdzam ceny Aktualne, super.
Janusz Lawrenc
Janusz Lawrenc Pracowałem przez rok w Urugwaju,Colonia del Sacramento. Od roku jestem...
Bohater roku
Bohater roku mój email forester1@tlen.pl
Kalendarz wydarzeń
maj 2025
PWŚCPSN
    1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31  
« kwi   cze »

# TRENDING

MeksykperuAmeryka ŁacińskaGaleria zdjęćKubaHugo ChavezWenezuelaGwatemalaChileArgentynaEkwadorHondurasKolumbiaBrazyliaEvo MoralesAmeryka Środkowaraport z PeruBoliwianarkotykiFARC
© 2023, LatinoAmerica.pl
  • O nas
  • Kontakt